woensdag 28 oktober 2009

Oproep, een Joods monument voor de Maastrichtsestraat

In de eerste presentatie van ons monument in het huis aan huis bezorgde vouwblad, werd iedereen uitgenodigd om de naam Deportatie van zestien Joodse families straat als nieuw adres te introduceren op adreswijzigingen, post, visitekaartjes en formulieren. We zijn blij met de vele uiteenlopende reacties die we hier op kregen. Diverse mensen hebben te kennen gegeven dat ze eigen manieren bedenken om deze naam een plek in hun dagelijkse bestaan te geven. Dat past ook heel goed in het concept van een levend monument, wij kunnen - en willen - niet voorspellen welke vorm het aan gaat nemen. Juist de persoonlijke invulling past erg bij dit beladen onderwerp. Onderaan deze tekst staan nog meer foto’s van verschillende vormen die al bedacht zijn.

Aan de vooravond van het 5e(!) straatfeest in september 2010 willen wij opnieuw bij elkaar komen om van gedachten te wisselen over het monument. Een ander voornemen is het bundelen van alle vormen die er bedacht zijn om de deportatie en de slachtoffers te herdenken. Dit zal gebeuren door alle visuele uitingen/bewijzen te verzamelen in een publicatie en/of expositie. Daarom aan alle straatbewoners het verzoek om deze tastbare bewijzen in originele of gereproduceerde vorm aan ons te verstrekken. Dat kan bv. een foto van het vouwblad zijn die een prominente plek op de salontafel heeft gekregen, maar ook een brief of mail waarin je aan een kennis of familielid je mening geeft (zowel positief als negatief) over ons initiatief.

Dat straatbewoners met andere ideeën voor een monument komen en die ook gaan uitvoeren, vinden we een mooi gevolg van het proces dat in de straat in gang is gezet. Dat hoort wat ons betreft dus net zo goed thuis in de beoogde bundeling.

Inmiddels zitten wij, Joost, Debora, Daan en Sybke niet stil. Wij willen proberen meer inzicht te krijgen in het lot van de slachtoffers en in het leven in onze straat aan het begin van de oorlog. Daarom leggen we contact met overlevende Joodse gezinsleden en proberen we meer boven tafel te krijgen over de omgekomen Joodse straatbewoners. In hoeverre we hier in gaan slagen kunnen we nog niet overzien. Het is de bedoeling om deze informatie ook een plek in de expositie of uitgave te geven. Beschikt u over informatie of kunt u ons naar informatie verwijzen dan horen wij dit graag.

Graag horen en zien we jullie reacties tegemoet.

Post met het nieuwe adres

Mailafzender

(Nog te produceren) emaille huisbordje

Ingelijste afbeelding op een speciale plek in huis

donderdag 15 oktober 2009

Vervolgbespreking over het Joods monument voor de Maastrichtsestraat op 6 oktober 2009

Aanwezig ± 30 volwassenen
Peter de Rooden van Stroom opent de avond door te vertellen dat die bedoeld is als discussie-avond naar aanleiding van het voorstel van Jonas Staal. Vervolgens krijgt Joost van Roon het woord die de volgende tekst voorleest.

Tweede bijeenkomst Joods monument in de Maastrichtsestraat

Er is inmiddels een maand verstreken sinds de introductie van het Joods monument in de Maastrichtsestraat, op die natte en stormachtige avond van 4 september. De bedoeling van déze avond is om er verder over te praten en ideeën uit te wisselen.
Zoals we hadden verwacht, waren de reacties op die eerste avond divers van aard. Over het algemeen werd men aangegrepen door de confrontatie met de feiten, toen Sybke de huisnummers en namen voorlas van de mensen die werden weggevoerd en vermoord. Die opsomming maakte op indringende wijze duidelijk wat we met het monument willen herdenken.
Ook de presentatie van het concept sloeg in. Dit was te merken aan de eerste reacties. De aanwezigen waren, in het algemeen, duidelijk onder de indruk. Er waren veel positieve reacties, maar er was ook twijfel. En enkele mensen wisten meteen dat ze dit niet wilden.
Één onderdeel van de presentatie veroorzaakte toen, maar ook later, de nodige verwarring. De prominente afbeelding van het straatnaambord op de voorzijde van het vouwblad. Sommigen leidden daaruit af dat de straatnaam daadwerkelijk zou worden gewijzigd.
Na de koffie kwamen op die avond allerlei reacties los. Voorstellen om voor een kortere, hanteerbaarder, minder beladen naam te kiezen. Een zekere vrees voor een sombere uitstraling, terwijl dit juist zo’n prettige, blije straat is. Maar ook al direct de vraag of we de afbeelding van het naambordje beschikbaar konden stellen, om te gebruiken. En het voorstel om een bord met de naam ‘Deportatie van zestien Joodse families straat’ onder of boven het bord van de ‘Maastrichtsestraat’ te hangen. Of: verander niet de naam, maar zet het als onderschrift op het straatnaambord. En: het moet wel officieel veranderd worden, anders werkt het niet. Iemand verheugde zich al op het Tom Tom moment: je toetst in Deportatie van …., en de route wordt zichtbaar.
Omdat het om een idee gaat waar je aan moet wennen, hebben we toen afgesproken om het er vanavond verder over te hebben.

Op 4 september waren er ongeveer 45 mensen aanwezig. Voor elk adres in de Maastrichtsestraat was een vouwblad beschikbaar. Op de adressen waarvan niemand op 4 september aanwezig was hebben we de volgende ochtend, de dag van het straatfeest, de vouwbladen alsnog in de bus gedaan. Die dag werd er hier en daar over gesproken, maar het leidde niet tot felle discussies.
Een week later viel er bij iedereen in de straat een brief in de bus, met daarbij een tekst die zich het best laat karakteriseren als anti-petitie, met het verzoek deze tekst te onderteken en op nummer 92 of 98 te bezorgen.

Wij hadden erop gerekend dat niet iedereen het idee zou omarmen, maar we zijn wel geschrokken van de toon en de strekking van deze reactie. Ook hier had kennelijk de eerste pagina van het vouwblad lezers op het verkeerde been gezet. Zo’n eerste beeld is uiteraard bedoeld om de aandacht te trekken. Maar de daarop volgende tekst geeft uitleg over het concept. Kennelijk niet altijd duidelijk genoeg! Wat bij sommigen bleef hangen was toch: Ze gaan de straatnaam veranderen!
Hoe dan ook, op basis van die, en nog enkele andere, verkeerde aannames, is er een protestbrief opgesteld en verspreid. Van in totaal tien adressen, inclusief het adres van herkomst, hebben wij in de daarop volgende weken het stuk, ondertekend, ontvangen.

Naast de anti-petitie hebben we nóg enkele negatieve reacties ontvangen, deels op grond van dezelfde verkeerde aanname. Maar ook een enkele reactie van mensen die het idee mooi vinden, maar er desondanks niet aan mee willen doen. En vrij veel positieve reacties, niet te vergeten.

Het is de bedoeling dat vanavond een open discussie wordt gevoerd. Ik wil niettemin vooraf proberen enkele hardnekkige misverstanden uit de wereld te helpen.

- Nogmaals en inmiddels wellicht ten overvloede: de straatnaam wordt niet officieel gewijzigd!

- Uitgangspunt was niet het tot stand brengen van een kunstwerk, maar het vinden van een
vorm om te herdenken.

- Er zijn ook vragen gesteld over de financiering van het project. Op basis van ons initiatief heeft
Stroom de kosten voor de schetsfase betaald. Vervolgens hebben wij de nodige fondsen
geworven voor de verdere uitwerking.

- Wij hebben geen moment de indruk gewekt, of willen wekken, dat we de straat
vertegenwoordigen. Wel zijn we de afgelopen jaren steeds volledig open geweest over onze
activiteiten, en hebben daar ook regelmatig de aandacht op gevestigd.

- Het begrip concept kan tot verwarring leiden. Het concept is in dit geval het monument, de
vorm om te herdenken. Door het openbaar te maken, zoals we op 4 september hebben
gedaan, bestaat het. Wij noemen het een kunstwerk, al zal niet iedereen dat beamen.

- Iedereen gaat met dit concept om zoals het hem of haar goeddunkt. Je gaat er zover in mee
als je zelf wilt. Wij doen dat ook.

Wij (Sybke, Daan, Debora en ik) hebben onze vrienden en familie van de oprichting van dit monument op de hoogte gebracht, en gevraagd om voortaan ‘Deportatie van zestien Joodse families straat’ als ons adres te hanteren. De reacties die we daarop hebben ontvangen waren ook divers, maar vrijwel allemaal uiterst positief. Binnen onze familie- en vriendenkring leeft het monument nu, voor ons, op de wijze zoals we hadden bedoeld.

Wij hebben inmiddels de nodige ervaring met het verzenden en ontvangen van post en pakjes met dit nieuwe adres. En zijn daar wijzer van geworden. Zo is het bijvoorbeeld aan te raden om de juiste schrijfwijze te hanteren, waarbij zestien voluit wordt geschreven. Zestien in cijfers kan tot problemen leiden met de automatische postverwerking.

Later op de avond kan Jonas desgewenst nog iets zeggen over het vervolg van dit project.

Maar het is nu tijd om het woord aan u te geven, want we zijn hier om van gedachten te wisselen.

Jonas Staal vertelt vervolgens over de toekomst van dit voorstel. Hij stelt dat, wat er ook verder voor initiatieven ontplooid worden binnen de straat, het voorstel dat hij heeft gedaan in ontwikkeling is en dat we (initiatiefnemers en hijzelf) na een jaar kijken wat voor vormen het uitdragen van de straatnaam ‘Deportatie van zestien Joodse families straat’ gekregen heeft. Wellicht komt er een bundeling in de vorm van een tentoonstelling of publicatie alvorens er (indien nodig / wenselijk) verder nagedacht kan worden over nog andere passende vormen van herdenking.
Voorop in dit project staat de vraag: wat is de geschiedenis die wij willen delen? En is er hierin een vorm denkbaar die het verleden niet scheidt van het heden? Dit project gaat niet alleen over het bedenken van een monument, maar ook over de vraag wat een monument is of kan zijn.

Daarna krijgt Marjolein Diekel het woord die aankondigt een verhaal te hebben waaruit duidelijk gaat worden waarom zij dit monument niet een goed idee vindt. Deze bijdrage is te lezen bij het aanklikken van deze link (bijdrage volgt nog).

De uiteindelijke strekking: waarom alleen in de straat en niet breder getrokken. Wat is de rol van de Nederlanders geweest in de oorlog? Die hebben niet zo’n fraaie rol gehad in de jodenvervolging. Waarom niet een bord bij Schiphol waarop staat …..
Waarom niet op liefdevolle manier gedenken? Is dat niet wat de nabestaanden liever zouden zien? Waarom geen boom?
Sybke antwoordt dat er is gekozen voor deze vorm van herinnering omdat een boom, een beeld of ander statisch monument na verloop van tijd een beeld is waar je niet meer bij stil staat. Als voorbeeld noemt zij het Homomonument dat nogal verstopt staat in een plantsoen tegenover Madurodam. Weinig mensen weten dat het er staat, nog minder mensen weten waar het voor staat.

Vervolgens krijgt Minka Soesman het woord. Zij is een van de opstellers van de anti-petitie. Haar vraag: wat hebben kinderen hier mee te maken? Waarom moeten zij met deze ellende geconfronteerd worden?
Sybke wempe antwoordt dat het een ieder vrij staat gebruik te maken van de naam Deportatie van zestien Joodse families straat maar het staat een ieder ook vrij dit niet te doen en dit al dan niet met kinderen te bespreken. Later zal de heer Nihom nog zeggen dat het onontkoombaar is dat kinderen met de geschiedenis vroeg of laat in aanraking zullen komen.

Marcel van nr 65 vertelt dat in een samenleving, zo ook in onze straat het licht niet kan bestaan zonder de schaduwzijde. Dit monument komt voort uit gezellig samenzijn. Hij was onder de indruk van het contrast tussen de avond van de presentatie van het monument en het straatfeest de volgende dag. Is daar niet een bv jaarlijks terugkerende vorm voor te bedenken. Dat er anders tegen het monument wordt aangekeken hoeft volgens hem de goede harmonie in de straat niet in de weg te staan, integendeel een open discussie kan mensen dichter bij elkaar brengen..

Mevr. Faber geeft aan dat haar een tekst/bord onder het straatnaambord van de Maastrichtsestraat haar een heel zinvolle manier van aandachtvragen van bezoekers van buitenaf lijkt. Kinderen hebben daar geen last van.

Mijnheer Nihom krijgt het woord. Hij woonde tijdens de oorlog in de Maastrichtsestraat en woont nu in de Stevinstraat. Hij is uitgenodigd door de initiatief nemers omdat hij één van de mensen was die ons in 2006 op de deportatie uit onze straat heeft gewezen. Met hem is daarna regelmatig contact onderhouden over het monument.
R. Nihom introduceert zich zelf en vertelt hoe hij als Joodse overlevende aankijkt tegen ons plan. Van april 1940 tot december 1942 heeft hij in onze straat gewoond. Hij heeft ondergedoken met zijn moeder en broer de Tweede Wereldoorlog overleeft. Hij is betrokken bij veel projecten die te maken hebben met het Joodse oorlogsverleden.
Hij stelt dat hij, wanneer hij in onze straat woonde en het huidige monument kreeg vorm door het wijzigen van de straatnaam , hij de straat zou verlaten omdat hij anders patiënt zou worden.
Daarna legde meneer Nihom een alternatief voorstel voor aan de straat. Hij stelt voor dat de straat een symbool uit de joodse rouwtraditie over zou nemen. In het Joodse gebruik is de rouw over een lange periode verdeeld. Tijdens die periode wordt een lamp ontstoken die het Eeuwig Licht symboliseert. In Joodse huizen heeft dat licht de fysieke vorm van een transparant peertje met een gloeidraad in de vorm van een Davidster. Hij stelt voor om een dergelijk lampje in de Maastrichtsestraat te plaatsen op een paal met een kap er overheen. Het is overigens een idee van zijn vrouw.

Jonas benadrukte vervolgens nogmaals dat het een prachtig gegeven zou zijn wanneer de mensen die (nu ook) ideeën hebben daar naar handelen. Dat de weg die door Daan, Joost, Sybke en Debora is bewandeld is, het werven van fondsen en het praktisch organiseren van de realisatie van een monument, ook door anderen bewandeld kan worden.

Peter de Rooden van Stroom vult aan: het ene idee sluit het andere niet uit.

Daarna nam de broer van Minka Soesman, Eelco Soesman het woord en stelde dat hij het comité een dikke plus wilde geven voor alle inspanningen. En dat hij hoewel hij het helemaal niet eens is met het idee, erkent dat hij aan het denken is gezet. Dus opzet geslaagd, voegt hij daar aan toe. Hij gedenkt al op 4 mei de oorlogsslachtoffers wanneer hij de klokken hoort die op de Waalsdorpervlakte geluid worden. Waarom doen wij dit niet ieder jaar op 4 mei gezamenlijk in de straat of in de duinen?

Norbert, een straatbewoner, wil vervolgens duidelijk maken dat hij tegen dit voorstel is en dat het vouwblad hem nogal koud op zijn dak viel. Hij vindt dat het voorstel de harmonie binnen de straat bedreigt. En hij is bang dat de naam verbasterd gaat worden tot nog minder prettige versies.

Jonas stelt dat als je met je buren doorpraat over onderwerpen die de samenleving aangaan, je altijd verschillen van meningen tegen zal komen. Dat debat juist noodzakelijk is om erachter te komen wat een gemeenschap vormt of kan vormen.
Meneer Faber reageert dat hier hele nuttige structuren voor bestaan, namelijk praat- of debatgroepen.

Debora Goedewaagen wil vervolgens nog één keer duidelijk maken wat de drijfveer was van het comité. Vanaf het eerste moment dat deze geschiedenis voor veel straatbewoners aan het licht kwam voelde zij en anderen de noodzaak om een vorm te vinden om te herdenken en nooit meer te vergeten. Ze legde ook uit dat haar eerste reactie was toen Jonas’ schets op tafel kwam: oh nee, dit niet want dan is er geen ontkomen meer aan. En tegelijkertijd, met Joost, Daan en Sybke wist ze dat het om die reden het ultieme antwoord was op hun vraag om een levend, niet statisch monument.

Op kritiek van Marjolein en mevrouw Soesman over het gebrek aan openheid tijdens het hele traject vertelt Debora dat we ieder jaar in de feestkrantjes mensen hebben geïnformeerd over het stadium van het proces en mensen hebben uitgenodigd om contact met ons op te nemen als ze meer wilden weten. En dat we nooit enig respons hebben gekregen.

Daan vertelt over het doorgeven van het adres aan familie, vrienden en kennissen. Er zijn vooral positieve reacties op gekomen. Vaak bleek het heel verrassend hoe mensen reageerden. Het heeft altijd geleid tot interessante, waardevolle gesprekken die zonder dit initiatief nooit zouden hebben plaatsgevonden.

Minka stelt dat zij niet zag wat aan dit idee kunstzinnig is. Zij had het zelf ook kunnen bedenken.
Henk Meijer antwoord: het is wel degelijk kunst, kijk maar hoe het ons aan het denken heeft gezet en hoe wij er nu met elkaar over praten.

Mevrouw Soesman geeft aan nog steeds niet te begrijpen wat het monument nou is. Jonas Staal antwoord dat het toepassen van de nieuwe straatnaam, op wat voor manier dan ook, een vorm van herdenken, ofwel het monument is. Een monument wat bestaat en zich ontwikkelt bij de gratie van de manier waarop men de naam hanteert. Je kan je zelfs voorstellen dat de ontwikkeling op een punt komt dat je zegt, de straat heet Maastrichtsestraat, voorheen Deportatie van zestien Joodse families straat.

Marjolein spreekt over het gebrek aan democratie bij de tot standkoming van dit initiatief: “en dat terwijl de gedeporteerden uit onze straat voor de democratie zijn gestorven en dat we de doden daar geen eer mee aandoen. Er wordt door sommigen hierop gereageerd dat dit te ver gaat.

Jonas stelt dat democratie niet alleen betekent stemmen op of over iets, maar dat democratie allereerst gaat over mensen die in de publieke sfeer stem geven aan hun idealen. De initiatiefnemers hebben hun stem laten horen, en dat is een eerste stap in een proces waarin ook andere mensen kunnen participeren.

Peter de Rooden vertelt over de interesse van Stroom in deze ongebruikelijke vorm en totstandkoming van een monument. Er loopt nu een jaar het project Nu Monument (http://www.stroom.nl/webdossiers/webdossier.php?wd_id=9308459) Ons initiatief past hier goed in. Het draait daarbij om de vraag wat voor plaats heeft een monument in de huidige tijd in onze samenleving. Daarbij is het helemaal niet erg, als er verschillende opvattingen naast elkaar bestaan, sterker nog, de open vorm van het voorstel van Jonas (je kunt je aansluiten bij het voorstel en meedoen, maar het staat een ieder vrij om dat in aangepaste vorm te doen of op andere wijze vorm te geven aan het herdenken van de zestien Joodse families) biedt daar alle ruimte toe.

zaterdag 19 september 2009

Verslag presentatie op 4 september 2009

Ongeveer 45 toehoorders luisterden onder barre weersomstandigheden in een grote tent in de Maastrichtsestraat naar de presentatie van het voorstel voor een Joods monument voor de Maastrichtsestraat.

Na het voorstellen van de commissieleden: Sybke Wempe, Daan Koster, Joost van Roon en Debora Goedewaagen, en van Stroom (Haags Centrum voor Beeldende Kunst en Architectuur) Peter de Rooden en tot slot kunstenaar Jonas Staal kreeg Sybke het woord. Zij las de namen voor van alle Joodse straatbewoners die wij in het monument willen gedenken en de leeftijd die zij hadden toen ze vermoord werden. (zie www.deportatievanzestienjoodsefamiliesstraat.nl/families.html).

Daarna vertelde Daan Koster over onze motivatie en de ontstaansgeschiedenis van het monument. Zie hieronder de integrale tekst:

U hoorde zojuist de reden waarom wij vanavond bij elkaar zijn.

Inleiding

Om te beginnen wil ik iets zeggen over het verloop van de presentatie. Ik zal u iets vertellen over het traject tot nu toe. Daarna zal Jonas Staal zijn voorstel presenteren, gevolgd door een toelichting van Peter de Rooden van Stroom Den Haag, het Centrum voor beeldende kunst en architectuur. Daarna is er even een adempauze met koffie. Na de pauze is er mogelijkheid om vragen te stellen en van gedachten te wisselen.

De historie

In mei 2006 zijn we begonnen met de organisatie van het eerste straatfeest. Het thema was Het mysterie van de Maastrichtsestraat. Via het krantje en de website werd opgeroepen om bijzondere herinneringen aan de straat op de site te publiceren.

Toen we terug kwamen van vakantie maakte één van de eerste inzenders ons attent op iets waar wij totaal geen weet van hadden. Bert van Gelder, die een boek heeft gepubliceerd over een Haagse verzetsgroep vertelde het volgende: “Door de research voor mijn boek weet ik dat de Maastrichtsestraat een van de meest tragische geschiedenissen heeft van alle straten in het Belgisch Park, voor zover het de Holocaust betreft.” Ook oud bewoner van onze straat mijnheer Nihom wees op ons op deze feiten.

Velen van ons hoorde toen voor het eerst wat er zich in de oorlog in onze straat heeft afgepeeld. Het besef dat onze eigen straat het decor is geweest voor een gruwelijke reeks gebeurtenissen liet ons niet meer los. Je fietst met een veranderd beeld je straat in, hoe zag het eruit die nacht? Je loopt de trap af, hoe was dat voor hen? Waar zou jij zijn als het weer gebeurde, wat zou je doen? Hoe is het mogelijk dat zoiets bij zo weinig bewoners bekend is?

Allemaal vragen die door je hoofd gaan.

Wat moeten we doen om er voor te zorgen dat dit bekend wordt en bekend blijft?

Om op een respectvolle en passende wijze te herdenken wat er is gebeurd dachten we aan een monument. Maar een monument verliest al snel na de onthulling zijn betekenis. Je went aan het beeld en gaat er gedachteloos aan voorbij. Het moest dus geen statisch beeld van steen of marmer worden maar iets dat deel uitmaakt van het dagelijks leven in de straat. Zonder dat wij daar zelf al een concreet idee bij hadden.

We zochten contact met de gemeente Den Haag die ons initiatief in eerste instantie afwees. Bij het straatfeest van 2007 bespraken we dit met wethouder Kool. Hij was verontwaardigd over het gebrek aan medewerking van de gemeente en hij zegde toe zich in te zetten voor het realiseren van een monument.

Na bericht te hebben ontvangen van de wethouder gingen wij terug naar de gemeente. Er ging met dit alles, zoals u begrijpt, wat tijd overheen maar in het voorjaar van 2008 werden wij verwezen naar Stroom.

Stroom

Jan Wijle van Stroom reageerde direct enthousiast op ons initiatief. Met name het feit dat burgers zich inzetten voor een monument vond hij bijzonder. Hij biedt ons Michnea Mircan, conservator uit Roemenie als begeleider aan. Samen hebben zij ons enorm goed op weg geholpen. Stroom heeft bovendien de kosten van de schetsvoorstellen betaald en Peter de Rooden van Stroom heeft ons geholpen met de aanvraag voor subsidie. Het tot stand brengen van een monument was voor ons onbekend terrein, de hulp van Stroom was dan ook meer dan welkom. Het is daarom ook erg fijn dat Peter hier vanavond aanwezig is.

Ook zochten wij contact met de Joodse gemeente. Die verwezen ons naar onze straatgenoot Danny Springer. Samen met Eli en Mariëtte Konfino fungeren zij vanaf die tijd als klankbord. Waar wij erg dankbaar voor zijn.

Stroom selecteerde voor ons vijf kunstenaars. Waarvan wij er drie uitnodigden voor een gesprek. Twee van hen vroegen wij een schetsvoorstel te maken. Zij presenteerden dit aan ons in de winter van 2008/2009.

Al snel springt één van de presentaties eruit, die van Jonas Staal. Na een zorgvuldige afweging wordt de definitieve keuze voor zijn werk gemaakt.

Zo eenvoudig en overzichtelijk als het nu klinkt, is het proces overigens niet steeds geweest. De zorgvuldige afweging was een proces op zich. Hoewel wij vonden dat het voorstel van Jonas het ultieme antwoord was op onze vraag, zagen we ook beren op de weg (in de straat). We hebben getwijfeld, geklankbord, weer getwijfeld, overlegd met Stroom, overlegd met Jonas. Het idee heeft moeten rijpen.

Tot zover ons verhaal. Dan wil ik nu Peter de Rooden van Stroom het woord geven waarna Jonas zijn idee zal presenteren.

Vervolgens lichtte Peter de Rooden toe waarom zij dit proces zo graag steunen, namelijk dat er nu eens niet door een overheid maar door burgers zelf het initiatief wordt genomen om een monument op te richten. Bovendien past het goed in de missie van Stroom om andere betekenissen van monumenten in de hedendaagse samenleving te onderzoeken.

Daarna was het moment aangebroken waarop Jonas uit de doeken kon doen wat zijn voorstel inhoudt en hoe hij tot deze vorm gekomen is.

Jonas Staal vervolgde in de lijn van de introductie van Peter de Rooden, en vertelde dat ook voor hem het initiatief vanuit de straat van groot belang voor hem was om een voorstel voor het monument te ontwikkelen. Deze betrokkenheid heeft hij dan ook centraal gesteld in de opzet van zijn monument: een monument namelijk dat alleen kan bestaan vanuit het engagement van bewoners zelf. Alleen wanneer zij bereid zijn de nieuwe straatnaam – ‘Deportatie van zestien Joodse families straat’ – te handhaven, kan het monument op lange termijn in de zichtbaarheid treden. Een onvrijblijvend monument stond voor hem dus centraal: een dagelijks ritueel waarmee het verleden terug in het heden zou worden hergeschreven. Zijn introductie over het monument kwam verder overeen met de teksten zoals die staan weergegeven op http://www.deportatievanzestienjoodsefamiliesstraat.nl

Tijdens de daaropvolgende koffiepauze was in de eerste reacties direct duidelijk dat het voorstel grote impact had op de aanwezige straatbewoners.

Na de pauze werd er tot een uur of tien gebruik gemaakt van de mogelijkheid om vragen te stellen en te discussieren.

Over het algemeen bleek men onder de indruk te zijn van het voorlezen van de namen. De commissie kreeg lof voor de inspanningen bij het totstandkomen van dit voorstel. Verder waren de reacties zeer uiteenlopend. Op de vraag van een toehoorster hoeveel mensen niets voelden voor dit idee stak een klein aantal mensen hun vinger op. Ook gaven diverse mensen aan dat hoewel ze onder de indruk waren, ze niet van plan waren deze nieuwe straatnaam te gaan toepassen. Bijvoorbeeld omdat ze juist niet teveel met dit verleden geconfronteerd willen worden, of omdat ze een emotionele band hebben met de naam van onze straat.

Ook kwam men met alternatieven, zoals het woord ‘deportatie’ schrappen. Jonas’ antwoord daarop was dat we niet alleen Joodse mensen herdenken maar een historisch feit. En wat is de noodzaak om het woord ‘deportatie’ te verwijderen, alsof die gebeurtenis niet meer benoemd mag worden?

Er kwam een alternatieve suggestie om de straatnaam te wijzigen met een verwijzing naar een meer beladen Nederlandse plaatsnaam, dus bv Westerborkstraat of Vughtstraat. Ook waren er mensen die wel een straatnaambord met de nieuwe naam onder het huidige straatnaambord zouden willen zien hangen.

Tot slot nog een kleine opsomming van mondelinge reacties die we direct na de presentatie - en later - kregen.

Ik heb al twee brieven verzonden met het nieuwe adres

– Het is wel mooi maar ik doe niet mee;
– Dit komt zestig jaar te laat;
– Ik wil hier niet iedere dag aan herinnerd worden;
– Dit is een volkomen doorgeslagen idee;
– Dit heeft mij zo gegrepen en geïnspireerd dat ik er niet van kon slapen;
– Dit adres niet gebruiken maar als onderschrift toevoegen aan het huidige straatnaambordje (vaak gehoord);
– Eén maal per jaar herdenken is genoeg;
– De straatnaam moet wel officieel gewijzigd worden anders werkt het niet;
– Dit is toch geen kunst?
– Ik was zo bang dat mijn huisnummer er ook tussen zou zitten;
– Ik dacht: aan wie ga ik dit nieuwe adres doorgeven en heb besloten het onder al mijn e-mails te zetten;
– Voeg aan de website een forum toe;
– Ik vind het idee belachelijk;
– Ik hang de afbeelding van het straatnaambord in de gang, direct achter mijn voordeur;
– Een mooi idee, maar wel heftig om die lieve kleine kindertjes ermee te confronteren;
– Zowel ik als mijn buurvrouw hebben het vouwblad een centrale plek in onze huiskamer gegeven.

Zoals bekend is op 11 september bij alle straatbewoners een brief bezorgd waarin argumenten tegen het gepresenteerde voorstel worden geuit, met tevens het verzoek de brief ondertekend in de bus te doen bij de comitéleden. Daarvan hebben we op dit moment 9 ondertekende exemplaren ontvangen. Zie bericht: Tegen-petitie.

Ook hebben we per mail en post nog enkele vragen over, en commentaar op het monument gekregen.

We kunnen concluderen dat wat er verder ook gebeurt, het idee voor het monument heel wat heeft losgemaakt in de straat. We zien er naar uit om op 6 oktober met elkaar hierover verder van gedachten te wisselen.

Tegen-petitie

Tegen-petitie opgesteld door de familie Soesman en op 11 september huis aan huis in onze straat verspreid. Vervolgens hebben we daarna 10 ondertekende exemplaren ontvangen.

dinsdag 15 september 2009

Joods monument voor de Maastrichtsestraat: Vervolg


Joods monument voor de Maastrichtsestraat: Vervolg
Dinsdag 6 Uitnodiging oktober, 20.00 uur

Zoals tijdens de presentatie op 4 september is aangekondigd,
nodigen wij iedereen van harte uit om op 6 oktober verder te
praten over het monument.

De vele uiteenlopende reacties laten zien dat het idee heel wat
losmaakt in de straat. Het lijkt niemand onberoerd te laten.
Uit enkele reacties blijkt dat de tekst in het vouwblad niet voor
iedereen op alle punten voldoende duidelijk was.

Het is goed om enkele aspecten nog eens te benadrukken:
- een officiële naamswijziging is geen onderdeel van dit concept;
- het staat iedereen vrij om mee te doen, dat wil zeggen de
straatnaam ‘Deportatie van zestien Joodse families straat’ te
gebruiken of niet te gebruiken;
- er wordt niet binnenkort een ander straatnaambord aan de
muur geschroefd.

Diegenen die vòòr 6 oktober behoefte hebben aan extra uitleg of
toelichting, wij staan jullie graag te woord:

Daan Koster, Sybke Wempe
(nummer 98), 070-3557380

Joost van Roon, Debora Goedewaagen
(nummer 92), 070-3523410

Tot 6 oktober, 20.00 uur in de grote tent in de Maastrichtsestraat!
Bij slecht weer binnen op nummer 98. Neem een eigen klapstoeltje
mee.

E-mail contact@deportatievanzestienJoodsefamiliesstraat.nl
www.deportatievanzestienJoodsefamiliesstraat.nl